Ο φόρος υπεραξίας αφορά ιδιοκτήτες ακινήτων που θα πωλούν το ακίνητό τους παραπάνω από το κόστος στο οποίο το είχαν αγοράσει. Αν έχει δηλαδή αγοράσει κάποιος ένα σπίτι 75.000 ευρώ και το πουλήσει 150.000 ευρώ, θα καλείται να πληρώσει -πέραν του τυπικού φόρου- και το λεγόμενο φόρο υπεραξίας. Ο φόρος αυτός είχε από το 2014 τεθεί σε αναστολή για μια περίοδο τριετίας, η οποία λήγει στις 31.12.2016. Αναμενόμενα, οι ενώσεις ιδιοκτητών και επαγγελματιών της κτηματαγοράς, εκφράζουν φόβους ότι από 1.1.2017 θα τεθεί σε ισχύ, επιβαρύνοντας τους ιδιοκτήτες με έναν ακόμη φόρο.
Υπενθυμίζεται πως η εφαρμογή των διατάξεων για την επιβολή του φόρου υπεραξίας ακινήτων είχε ανασταλεί για τα έτη 2015 και 2016, με νομοθετική ρύθμιση που είχε ψηφιστεί από το Κοινοβούλιο τον Δεκέμβριο του 2014. Ο λόγος ήταν ότι η απόπειρα υπολογισμού και επιβολής του φόρου αυτού στις αρχές του 2014 απέτυχε παταγωδώς εξαιτίας της απίστευτης πολυπλοκότητας των διαδικασιών εφαρμογής του. Η προσπάθεια να τεθεί σε εφαρμογή ο συγκεκριμένος φόρος είχε συναντήσει τόσα πολλά πρακτικά προβλήματα (το πρώτο εξάμηνο του 2014), ώστε τελικά, κατέστη αδύνατη η εφαρμογή του φόρου, με αποτέλεσμα να υπάρξει εμπλοκή με όλα τα συμβόλαια μεταβιβάσεων ακινήτων. Η τότε ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών είχε προσθέσει και αλλάξει αρκετές διατάξεις του συγκεκριμένου νόμου, προκειμένου να καταστήσει εφικτή την εφαρμογή του φόρου, χωρίς χειροπιαστά αποτελέσματα όμως.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 41 του ΚΦΕ (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος), ο φόρος υπεραξίας θα υπολογίζεται με συντελεστή 15% στο κέρδος που προκύπτει ανάμεσα στην τιμή κτήσης και την τιμή πώλησης κάθε ακινήτου. Ο φόρος επιβαρύνει τον πωλητή του ακινήτου, ενώ ο αγοραστής οφείλει φόρο μεταβίβασης 3% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Εφόσον ο φορολογούμενος έχει διακρατήσει το ακίνητο που πωλεί για πέντε τουλάχιστον έτη από τη στιγμή της απόκτησής του, η υπεραξία είναι αφορολόγητη μέχρι το ποσό των 25.000 ευρώ.
Όσοι μεταβιβάσουν ακίνητα τα οποία έχουν στην κατοχή τους πριν από το 1995, απαλλάσσονται από τον φόρο υπεραξίας.
Η τελική υπεραξία επί της οποίας υπολογίζεται ο φόρος, προσδιορίζεται με βάση ποσοστιαίους συντελεστές απομείωσης, κλιμακούμενους ανάλογα με τα έτη διακράτησης του ακινήτου (από 98,2% για δύο χρόνια διακράτησης έως 60% για περισσότερα από 26). Για τα ακίνητα που έχουν αποκτηθεί από 1.1.1995 έως τις 31.12.2002 οι συντελεστές απομείωσης πολλαπλασιάζονται με 0,8.
Από την πλευρά του υπουργείου Οικονομικών δεν έχει εκδηλωθεί καμία πρόθεση διαπραγμάτευσης με την Τρόικα για πιθανή παράταση της αναστολής, γεγονός που ενισχύει την άποψη πως από τον προσεχή Ιανουάριο κάθε αγοραπωλησία ακινήτου θα υπόκειται σε επιπλέον φορολόγηση. ʼγνωστο δε είναι αν και τα τεχνικά ζητήματα στην επιβολή του φόρου, που είχαν ανακύψει το 2014, έχουν εν τω μεταξύ επιλυθεί.
